ΑΣΚΗΣΗ 1 : «Ο μύθος της Αρέθουσας και του Αλφειού»

Ο δάσκαλος παρουσιάζει και συζητάει με τους μαθητές του, τον μύθο της Αρέθουσας και του Αλφειού. Τα βοηθάει να κατανοήσουν τις λέξεις ξενιτειά και μετανάστευση, ενώ ο έρωτας της Αρέθουσας με τον Αλφειό γίνεται το έναυσμα, για να ανακαλύψουν το νόημα των λέξεων. απώλεια και επανασύνδεση. Να ανταλλάξουν ιδέες και γνώμες, για το αν οι ίδιοι θα τολμούσαν ένα τέτοιο ταξίδι και ο δάσκαλος τους  παροτρύνει να πουν, τι θα περίμεναν να συναντήσουν στη διαδρομή μέχρι τον τελικό προορισμό τους.

Στο Εργαστήρι οι μαθητές ζωγράφισαν και χρησιμοποίησαν υλικά που τους ήταν γνώριμα. Τα βασικά χρώματα, σε ρευστή μορφή, και διάφορα μεγέθη πινέλων. Έτσι ξεκίνησε ο κάθε ένας, ένα δικό του ταξίδι.  Τα χρώματα που έφτιαχναν στις παλέτες τους, έβρισκαν τη θέση τους πάνω στο χοντρό χαρτόνι με διάφορους νέους τρόπους, που τους πρότεινε ο δάσκαλος. Στα έργα αναπαριστούν τη θάλασσα, τα καράβια και τους μακρινούς τόπους των προορισμών αυτών, καθώς και το συναισθηματικό ταξίδι χρησιμοποιώντας διάφορους συμβολισμούς, όπως βάφοντας κόκκινα τα νερά του ποταμού Αλφειού που έμεινε πίσω, ενώ η Αρέθουσα φυγαδευόταν σε μακρινά νησιά ή τα δάκρυα της Αρέθουσας που ξενιτευόταν τυλιγμένη  σε ένα σύννεφο με τη βοήθεια της Θεάς Άρτεμης.

ΣΤΟΧΟΙ

• Να ανακαλύψουν οι μαθητές το κρυφό νόημα του μύθου της Αρέθουσας και του Αλφειού και να επισημάνουν τους συμβολισμούς του.
• Να ανακαλύψουν τις διάφορες αποχρώσεις που προκύπτουν από τις μίξεις των χρωμάτων.
• Να ανακαλύψουν διαφορετικούς τρόπους χρησιμοποίησης των πινέλων που είχαν στη διάθεσή τους και έτσι να πειραματιστούν και να εντοπίσουν την αξία των διάφορων μεγεθών τους, για την πραγματοποίηση των έργων τους.
• Να επισημάνουμε την αξία του νερού ως διαλύτη των χρωμάτων που χρησιμοποιήθηκαν, δηλαδή το τι συμβαίνει προσθέτοντας μεγαλύτερες ή μικρότερες ποσότητες στο χρώμα τους.
• Να αντιληφθούν την αξία του να αφήνουν το χρώμα να στεγνώνει προτού συνεχίσουν την εργασία τους πάνω στην ίδια επιφάνεια.

ΥΛΙΚΑ

• σκληρό χαρτόνι
• μικρά-μεσαία-χοντρά πινέλα
• πλαστικά χρώματα
• νερό
• πανιά
• παλέτες

ΑΣΚΗΣΗ 2.  «Μαγικά πλάσματα στην πηγή της Αρέθουσας»

Κατά τη διάρκεια του περίπατου στην πηγή της Αρέθουσας και στην στεγνή κήτη του ποταμού Λήλαντα, οι μαθητές και οι μαθήτριες συλλέξανε διάφορα φυσικά υλικά όπως: κλαδιά ελιάς, φύλα και χώμα. Με αφορμή τα πλούσια αυτά υλικά μιλήσανε με το δάσκαλο για τις εύφορες εκτάσεις γύρω από τον ποταμό και την αξία του χώματος σαν υλικό παραγωγής πηλού. Πίσω στο Εργαστήρι δάσκαλος και μαθητές συζητώντας  για τα ποτάμια, τις πηγές και τα θαλάσσια ρεύματα των ωκεανών, συνδέσανε το υδάτινο στοιχείο με τις ζωτικές ανάγκες των ανθρώπων εκείνης της εποχής που εξυπηρετούσε και την εξάπλωση του εμπορείου. Κατόπιν αναφέρθηκε ο μύθος για τα μαγικά πλάσματα που φιλοξενούσαν τα νερά της πηγής της Αρέθουσας.

Οι μαθητές της μεγαλύτερης ηλικίας έφτιαξαν ομάδες, με σκοπό να μεταμορφώσουν τα φυσικά υλικά, που είχαν συλλέξει για τα μυθικά αυτά πλάσματα. Αρχικά χρησιμοποίησαν σύρμα που δούλεψαν με τη βοήθεια κατάλληλων εργαλείων, για να ενώσουν τα διάφορα κλαδιά σε ένα αρχικό σκελετό.  Στη συνέχεια πρόσθεσαν κλαδιά  ελιάς, ξερά χόρτα και κομμάτια κεραμιδιών για να διακοσμήσουν τις δημιουργίες τους, χρησιμοποιώντας χαρτοταινία, καρφιά, βίδες και ξυλόκολλα, καθώς και τα ανάλογα εργαλεία, όπως κατσαβίδι, πένσα, κοφτάκι, πινέλο και κοπίδι.

Οι μικρότεροι σε ηλικία μαθητές ασχολήθηκαν με την τρισδιάστατη χαρτογράφηση των ακτών που είχαν φανταστεί και απεικονίσει στην προηγούμενη συνάντηση. Από το φρέσκο χώμα, μαζεμένο από τις όχθες του Λήλαντα , φτιάχτηκε εύκολα πηλός από τον οποίο πήραν μορφή τα τρισδιάστατά  νησιά-προορισμοί των ταξιδευτών τους.

Για τη συνθετική διαδικασία τα παιδιά είχαν στη διάθεσή τους φλοίδες κορμών, διάφορα είδη κλαριών και ξερών χόρτων, καθώς και μικρά κομμάτια από σπασμένα κεραμικά τα οποία στερέωσαν  με τη βοήθεια υγρής  ξυλόκολλας και πηλού που έφτιαχναν τα ίδια σε ανάλογη ρευστότητα. Έτσι δημιουργήθηκαν πάνω σε σκληρό ανακυκλωμένο χαρτόνι  θάλασσες οι οποίες δίνουν τη θέση τους στην ξηρά. Πολλοί μαθητές κατασκεύασαν  τους οικισμούς των ταξιδευτών και άλλα πήγες που βάφτισαν με το ίδιο όνομα της πηγής της Αρέθουσας για να τους θυμίζει αυτή της πατρίδας τους. Δεν έλειψαν βέβαια και οι πιο ελεύθερες αποδώσεις όπου τα παιδιά γοητευμένα από τη μαγεία  του υλικού, λειτούργησαν πολύ πιο αφαιρετικά. Τέλος οι μαθητές προετοίμασαν ειδικά τα χρώματά της επιλογής τους προσθέτοντας ρευστό πηλό και ξυλόκολλα και αφού τα έργα τους στέγνωσαν, επιμελήθηκαν τις λεπτομέρειες μορφολογικά, αφού πρώτα επισημάνθηκε η λειτουργία και ο ρόλος του κάθε υλικού.

ΣΤΟΧΟΙ

• Να δημιουργηθούν λειτουργικές ομάδες ή και να ενισχυθεί η ανάγκη της σύμπραξης και το μοίρασμα των ανακαλύψεων τους σε σχέση με τα νέα υλικά.
• Να έρθουν σε επαφή με τα φυσικά υλικά και να εμπνευστούν από αυτά.
• Να αναπτύξουν μία σχέση με τα εργαλεία και τα διάφορα υλικά και να μάθουν πώς χρησιμοποιούνται.

ΥΛΙΚΑ

• σκληρό χαρτόνι,
• πινέλα,
• σφυρί, πένσα, κοφτάκι, φαλτσέτα,
• πιστόλι σιλικόνης,
• πρόκες, βίδες, σύρμα,
• χαρτοταινία,
• ξυλόκολλα,
• νερό, χώμα, κλαδιά, διάφορα ξερόχορτα, φλοιός δέντρου, κεραμικά.

ΑΣΚΗΣΗ 3. «Αρχαία νομίσματα»

Η επίσκεψη στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Θήβας έδωσε την ευκαιρία στους μαθητές να δουν από κοντά τα νομίσματα που χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι άνθρωπο στο παρελθόν. Παρατηρώντας τα διάφορα ανάγλυφα  πορτρέτα των θεοτήτων αλλά και τις παραστάσεις που τα κοσμούσαν όπως δελφίνια, γοργόνες, το Θεό Ποσειδώνα κ.α., συνειδητοποίησαν για άλλη μια φορά τη σχέση των Ελλήνων με τη θάλασσα. Διαπιστώνοντας έτσι την ανάπτυξη του εμπορίου ο δάσκαλος και οι μαθητές συζήτησαν την ανάγκη εύρεσης νέων φυσικών πόρων, σαν μια αιτία που οδηγεί στην μετανάστευση, ενώ μίλησαν για τη σημασία των νομισμάτων στις πόλεις κράτη. Τέλος σύνδεσαν τη λειτουργία των ανθρώπων της εποχής εκείνης με το σήμερα βρίσκοντας ομοιότητές αλλά και διαφορές.

Αφού συζήτησαν δάσκαλος και μαθητές τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά ανάλογα με τις μορφές που φέρουν τα νομίσματα, οι μαθητές δημιούργησαν δικά τους, διπλής όψης υπερμεγέθη νομίσματα. Ξεκίνησαν ζωγραφίζοντας το πορτρέτο τους πάνω σε χαρτόνι με πλαστικά χρώματα, πινέλα και λαδοπαστέλ αξιοποιώντας τις εμπειρίες τους από την πρώτη άσκηση. Με την ίδια τεχνική έφτιαξαν σε ανάλογο μέγεθος και τις παραστάσεις της άλλης όψης χρησιμοποιώντας θέματα που αφορούν το προσωπικό τους περιβάλλον, την ηλικία τους κ.α. Για την κατασκευή των νομισμάτων οι μαθητές έκοψαν τα πορτρέτα, τις παραστάσεις και τα φύλλα αφρολέξ σε όμοιο στρόγγυλο σχήμα. Κατόπιν στη μία πλευρά τοποθέτησαν τα πορτρέτα τους  ενώ στην άλλη τις αντίστοιχες παραστάσεις κολλώντας τα με τη βοήθεια του δασκάλου για να προκύψουν τα νομίσματα. Τέλος όταν ολοκληρώθηκαν τα έργα, έγινε συζήτηση στην τάξη όπου τα παιδιά είχαν την ευκαιρία να πουν τη γνώμη τους και να μας αποκαλύψουν το νόημα των παραστάσεων στα νομίσματά τους.

ΣΤΟΧΟΙ

• Να συνδεθεί το παρελθόν με το παρόν και να αντιληφθούν ότι οι μετακινήσεις των ανθρώπων από τόπο σε τόπο (μεταναστεύσεις) είναι ένα διαχρονικό πανανθρώπινο φαινόμενο.
• Να ανακαλύψουν το νόημα της μορφολογίας των μυθολογικών στοιχείων των νομισμάτων συνδέοντάς το με πραγματικά γεγονότα.
• Να χρησιμοποιήσουν μικτές τεχνικές.
• Να φέρουν τα ζωγραφικά τους έργα στον τρισδιάστατο χώρο κατασκευάζοντας ένα αντικείμενο

ΥΛΙΚΑ

• σκληρό χαρτόνι,
• μικρά-μεσαία-χοντρά πινέλα,
• πλαστικά χρώματα, λαδοπαστέλ, νερό,
• πανιά, παλέτες,
• ξυλόκολλα, κόλλα στιγμής,
• πιστόλι σιλικόνης,
• κοπίδι, ψαλίδι,
• λεπτά φύλα αφρολέξ.

ΑΣΚΗΣΗ 4. «Μυθικά Τέρατα»

Με αφορμή το μύθο της Σφίγγας και την περιπλάνησή μας γύρω από το Σφίγγειο Όρος, η αλλιώς όρος Φαγάς, κατά την επιστροφή τους στο Εργαστήρι παρουσιάστηκε από το δάσκαλο στους μαθητές μια συναφής καλλιτεχνική εργασία της ομάδας Beetroot* «Τα Παρεξηγημένα Τέρατα της Ελληνικής Μυθολογίας». Στη συνέχεια ο δάσκαλος συζήτησε με τα παιδιά τα εκθέματα του Μουσείου της Θήβας που είχαν δει και ο κάθε μαθητής μετέφερε την εμπειρία του στην τάξη. Συνέκριναν έτσι μια αρχαία και μια σύγχρονη ματιά που αφορά τον τρόπο αποτύπωσης των μυθολογικών πλασμάτων. Στη συνέχεια οι μαθητές οργανώθηκαν σε ομάδες και δημιούργησαν τα δικά τους φανταστικά ανθρωπόμορφα τέρατα.

Οι  μαθητές  μικρότερης ηλικίας οργανώθηκαν σε ομάδες. Η κάθε ομάδα είχε στη διάθεσή της τέσσερα μεγάλα χαρτόνια, τα οποία χρησιμοποιήθηκαν για να ζωγραφίσουν τα διάφορα μέρη του φανταστικού τους τέρατος. Αφού ολοκλήρωσαν ζωγραφικά την εργασία τους, τα μέλη των τεράτων κόπηκαν σε ανάλογα σχήματα από τους μαθητές και με την τεχνική του κολλάζ έδωσαν την τελική μορφή του τέρατός τους.

Οι μεγαλύτεροι  μαθητές  δημιούργησαν έργα στον τρισδιάστατο χώρο. Αρχικά ο δάσκαλος εξήγησε στα παιδιά το ρόλο της αρματούρας σε μία κατασκευή(εσωτερικός σκελετός από σύρμα) και βοήθησε τους μαθητές να τις κατασκευάσουν, χρησιμοποιώντας διάφορα εργαλεία και σύρμα. Στη συνέχεια αφού έδωσαν το αρχικό σχήμα, πρόσθεσαν στην κατασκευή τους όγκο με εφημερίδες και χαρτόνι τα οποία στερέωναν πάνω στον αρχικό σκελετό με  χαρτοταινία. Στη δεύτερη φάση της κατασκευής χρησιμοποίησαν λωρίδες εφημερίδας και ξυλόκολλα και αφήσανε να στεγνώσει. Τέλος με πλαστικά χρώματα οι μαθητές έβαψαν τα τέρατά τους ολοκληρώνοντας τις εργασίες τους.

ΣΤΟΧΟΙ

• Να γνωρίσουν οι μαθητές το καλλιτεχνικό έργο της ομάδας Beetroot και να εμπνευστούν από αυτό.
• Να δημιουργήσουν ομάδες ανταλλάσσοντας απόψεις και να οργανώσουν την εργασία τους από κοινού.
• Να γνωρίσουν τη χρήση του χαρτιού σε συνδυασμό με την κόλλα στην δημιουργία αντικειμένων και στην τεχνική του κολλάζ
• Να σχεδιάσουν την εργασία τους σε διάφορα βήματα ανάλογα με τις τεχνικές που καλούνται να χρησιμοποιήσουν
• Να αποκτήσουν εξοικείωση με τα διάφορα εργαλεία και υλικά.

ΥΛΙΚΑ

• χαρτόνια κουσέ,
• πλαστικά χρώματα,
• πινέλα σε διάφορα μεγέθη,
• παλέτες, πανιά, νερό,
• ξυλόκολλα, πλαστικά δοχεία για την κόλλα,
• ξύλινες βάσεις,
• σύρμα,

πένσα, μυτοτσίμπιδο, κοφτάκι, χαρτοταινία, εφημερίδες, χαρτόνια.

Beetroot*  Καλλιτεχνική ομάδα που δραστηριοποιείται στη Θεσσαλονίκη, με εκθέσεις στην πόλη αλλά και διεθνή παρουσία, Βερολίνο, Νέα Υόρκη, Σικάγο κ.λ.π.