ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ ΤΕΧΝΗΣ ΧΑΛΚΙΔΑΣ
ΥΠΟΟΑ για Επιχορηγήσεις/Αιγίδες Πολιτιστικών Δράσεων και Προγραμμάτων για Παιδιά και Εφήβους (έως 18 ετών)
Μυθολογίες του Τόπου μου
Μια ανασκόπηση
Γιάννης Ζιώγας, Ζωγράφος, Καλλιτεχνικός Υπεύθυνος της δράσης
Οι «Μυθολογίες του Τόπου μου» αναφέρονται στην Μυθολογία ως βιωματική έννοια. Η Ελλάδα είναι ένας τόπος με πανάρχαιες και παγκόσμιες καταγραφές μύθων. Η Εύβοια και η Βοιωτία, όπου διεξήχθη η πρόταση, είναι τόποι μερικών από τους σημαντικότερους μύθους της Αρχαίας Ελληνικής παράδοσης όπως η Αυλίδα, η πηγή της Αρέθουσας, το τρίστρατο της Σφίγγας, η Θήβα. Βασικό μέρος της διαδικασίας είναι η συμμετοχή παιδιών και εφήβων από το Κέντρο Φιλοξενίας Ριτσώνας που εμπλούτισαν τη διαδικασία με την πολιτιστική τους συμβολή.
Τα παιδιά και οι έφηβοι που ήταν οι εκπαιδευόμενοι/ες εργάστηκαν σε τρία στάδια:
- Περιηγήθηκαν στα σημεία της περιοχής που συνδέονται με την Μυθολογία και θα γνώρισαν πραγματολογικές και ιστορικές πληροφορίες που τις συνδέουν με τα μεγάλα έπη της Μυθολογίας μας.
- Εργάστηκαν με τους δασκάλους τους στην ύπαιθρο πραγματοποιώντας εικαστικές καταγραφές (ζωγραφική, σκίτσα, φωτογραφίες βίντεο).
- Μεταφέρθηκαν στους χώρους του Εργαστηρίου Τέχνης Χαλκίδας όπου ολοκληρώθηκαν τα τελικά τους έργα.
Η διαδικασία εξελίχθηκε με εστίαση σε τέσσερα σημεία των περιοχών Χαλκίδας και Βοιωτίας που συνδέονται με την Μυθολογία. Τα σημεία που επελέγησαν είναι:
- Αυλίδα, περιοχή Ιερού της Αυλίδειας Αρτέμιδας
Η περιοχή αποτελεί το σημείο εκκίνησης της Ιλιάδας και ένα από τα πλέον σημαντικά ταυτοποιημένα σημεία της δημιουργίας των Ομηρικών Επών
- Πηγή της Αρέθουσας, θέση της Αρχαίας Χαλκίδας
Η κατανόηση της «Πόλη» κάτω από την «Πόλη» και η εξοικείωση με ένα αποσπασματικά διερευνημένο αρχαιολογικό χώρο
- Αρχαιολογικό Μουσείο Θηβών με εστίαση σε θεματικές που σχετίζονται με τον Μύθο του Οιδίποδα
Θα υπάρξει μια βιωματική πορεία σε διαδρομές της περιοχής που σχετίζονται με τον Μύθο του Οιδίποδα.
- Ληλάντειο Πεδίο
Το Ληλάντειο Πεδίο αποτελεί ένα σημείο όπου έχουν εγγραφεί οι μνήμες των Ληλάντειων Πολέμων και η χρήση του πηλού της περιοχής από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα.
Τα τέσσερα σημεία έδωσαν τη δυνατότητα να υπάρξουν τα ερεθίσματα εκείνα και οι αφορμές με βάση τα οποία εργάστηκαν οι εκπαιδευόμενοι/ες με αναφορά τις πληροφορίες και τα βιώματα που απέκτησαν. Δάσκαλος και μαθητές αφουγκραζόμενοι την ιστορία/διαδικασία με ιστορίες/μύθους/θρύλους που άκουσαν, τη δύναμη των εικόνων που είδαν, την κατανόηση του τοπίου, την επαφή με τους ανθρώπους.
Μερικές από τις πιο χαρακτηριστικές ιστορίες/εικόνες/ύλες/συμβάντα που τους εντυπώθηκαν και που απετέλεσαν την αφορμή για τα έργα που δημιουργήθηκαν:
Πρώτη Εξόρμηση: Αυλίδα, Φύλλα, Ληλάντιο (24 Νοεμβρίου 2019)
- Δάσκαλος και μαθητές είδανε και γευτήκανε το υφάλμυρο νερό της πηγής της Αρέθουσας, που είναι τα δάκρυα του Αλφειού που θρηνεί για την αδυναμία του να προσεγγίσει την Αρέθουσα.
- Άκουσαν ότι στην περιοχή έχουν βρεθεί δύο τάφοι ανθρώπων από τη Συρία, που έζησαν στην πόλη της Χαλκίδας στα Ρωμαϊκά χρόνια.
- Στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Χαλκίδας βρίσκεται ένα βωμός στη θεά Κυβέλη, μια θεά από τη Συρία, που τα Ρωμαϊκά χρόνια λατρεύονταν παράλληλα με την Ήρα. Στον βωμό γράφει: ΕΚ ΣΥΡΙΑΣ.
- Στα Φύλλα είδαν τους δίδυμους πύργους χωρίς πόρτες. (Για να προφυλάσσεται η φρουρά ανέβαιναν μόνο με ανεμόσκαλα.)
- Η βιωματική γνωριμία με την πηγή της Αρέθουσας που γλαφυρά παρουσίασε ο Παναγιώτης Συκιώτης.
- Ο κύκνος της Αρέθουσας.
- Στο λόφο των δίδυμων πύργων είδαν τοπικές ορχιδέες.
- Η αυτοσχέδια παράσταση με τραγούδια των δασών στο λόφο των δίδυμων πύργων από τις μαθήτριες προερχόμενες από τη Συρία.
- Ένιωσαν το δέος μπροστά στην φρεσκοτοποθετημένη άσφαλτο έτοιμη να καταβροχθίσει τον πρόσφατα σκαμμένο αρχαιολογικό χώρο πίσω από τα ΚΤΕΛ καθώς και το συνεργείο των τοπογράφων που έκαναν την τελευταία, ίσως, αποτύπωση πριν καταχωθούν οι αρχαιότητες για να περάσει ο δρόμος.
Δεύτερη Εξόρμηση: Αυλίδα (8 Δεκεμβρίου 2019)
- Δάσκαλος και μαθητές ξεναγήθηκαν στο Ναό της Αυλιδείας Αρτέμιδος και μίλησαν για την γεωγραφία της εποχής του Τρωικού Πολέμου και τις εγγραφές που ακόμη παραμένουν στο χώρο.
- Πληροφορήθηκαν από εικόνες για τον τρόπο κατασκευής των πλοίων της Ομηρικής Εποχής.
- Είδαν τα ερείπια των εγκαταστάσεων, όπου διέμεναν οι φύλακες του Εργοστάσιο Τσιμέντων.
- Ένιωσαν το «παγωμένο» από το τσιμεντένιο φαγωμένο βουνό της Αυλίδας, το βουνό «Νήσος». Ξεκολλήσαν από το βουνό πλάκες από αυτό το υλικό και τις μετέφεραν στο Εργαστήρι Τέχνης.
- Αναζωογόνησαν την περιοχή με μια θεατρική δράση στο φυσικό αμφιθέατρο που υπάρχει εκεί.
- Είδαν τους χάρτες και αφουγκραστήκαν τον τόπο που βρίσκονταν τα λιμάνια και τα ναυπηγεία της περιοχής την εποχή του Τρωικού Πολέμου.
- Βίωσαν την ένταση της καταστροφής από το Τσιμεντάδικο και την ανθρώπινη απληστία αλλά και τον τρόπο που η φύση επανέρχεται· το δασάκι που αναζωογονείται, τα βρύα και τα χόρτα που διασπούν την σκόνη που έχει επικαθίσει στην περιοχή, οι φωνές των νέων ανθρώπων που σπαν τη σιωπή του παγωμένου βουνού.
Τρίτη Εξόρμηση: Θήβα (12 Ιανουαρίου 2020)
– Παραλάβαμε τους συμμετέχοντες από τη δομή της Ριτσώνας από τον τόπο φιλοξενίας τους και αντικρίσαμε την πραγματικότητα της διαβίωσής τους, έστω από μακριά.
– Πριν φτάσουμε στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Θήβας περιηγηθήκαμε τον ιστότοπό του, με μια συγκλονιστική ψηφιακή αφήγηση με άπειρες διαδρομές.
– Στην πρώτη αίθουσα του Αρχαιολογικού Μουσείου της Θήβας, η ομάδα των μαθητών του Εργαστηρίου και οι μαθητές από τον προσφυγικό καταυλισμό της Ριτσώνας συνάντησαν τον Ηρακλή, τον Οιδίποδα, τον Διόνυσο, την Σφίγγα.
– Όλα η ομάδα είδε και διάβασε στο Μουσείο τη Γραμμική Β.
-Αντίκρισαν τα δεκάδες αντικείμενα από όλη την Ανατολική Μεσόγειο μέχρι το Αφγανιστάν των αντικειμένων που βρέθηκαν στα Ανακτορικά Εργαστήρια της Επτάπυλου Θήβας.
-Νοιώσαμε τη συγκίνηση των παιδιών από τη Συρία, όταν αντίκρισαν αντικείμενα, που 3,000/3,500 χρόνια πριν, είχαν έρθει από την πατρίδα τους.
– Όλη η ομάδα περιεργάστηκε, την μακέτα του Γλα, της Ακρόπολης που φύλαγε τις καταβόθρες της Κωπαΐδας.
– Στο προαύλιο του Μουσείο περιηγήθηκαν, σ ότι είχε απομείνει από το Μνημείο των Μουσών στον Ελικώνα. Τα εννιά αγάλματα δεν υπάρχουν. Υπάρχουν μόνο τα βάθρα των αγαλμάτων με τα αναθηματικά ποιήματα και το κυριότερο τα ονόματά τους, όπως ΚΑΛΛΙΟΠΕ, ΩΡΑΝΙΑ, …
– Έμαθαν ότι οι αρχαιότερες Μούσες του Ελικώνα (κατά Παυσανία) ήταν τρεις: Μνήμη, Μελέτη, Αοιδή (τραγούδι).
– Αγνάντεψαν το Σφίγγειον Όρος, το βουνό όπου ο Οιδίπους συνάντησε την Σφίγγα και απάντησε στο αίνιγμά της.
– Ένοιωσαν τη δύναμη του νερού, βλέποντας τα νερά να έχουν κατακλύσει τα χωράφια παρά τα αποστραγγιστικά έργα. Η Κωπαΐδα είναι πάντα εδώ.
– Στο γυρισμό είδαν την ανθρωπόμορφη κορυφογραμμή των βουνών μετά την Υλίκη.
-Επέστρεψαν λέγοντας αινίγματα. Ακούστηκαν δεκάδες αινίγματα, αυτοσχέδια κάποια από αυτά.
Αυτές οι εικόνες και κυρίως η δυναμική της ομαδικής συνέργειας μπορούν να τροφοδοτήσουν, και τροφοδότησαν, την εκπαιδευτική διεργασία στο Εργαστήρι Τέχνης Χαλκίδας. Οι ήχοι, οι εικόνες, οι ύλες, οι διαδρομές είναι οι εμπειρίες του πραγματικού μύθου το καλλιτεχνικό και εκπαιδευτικό υλικό που θα επεξεργαζόντουσαν.
Οι πραγματολογικές πληροφορίες έχουν σημασία, μόνον όταν μετασχηματίζονται σε βιωμένη εμπειρία στο πεδίο.
Παραφράζοντας τον μέγα παιδαγωγό John Dewey που είπε:
«Ο Παρθενώνας θα έχει σημασία μόνον όσο υπάρχουν άνθρωποι που θα ανακαλύπτουν κάτι σε αυτόν»
Εμείς, μετά την επίσκεψη στην Αρέθουσα, στο Ληλάντιο, στην Αυλίδα, στη Θήβα λέμε:
«Η Αρέθουσα, το Ληλάντιο, η Αυλίδα, η Θήβα έχουν σημασία, μόνον όσο υπάρχουν σύγχρονοι άνθρωποι (οι νέοι που μας ακολούθησαν) που θα ανακαλύπτουν κάτι σε αυτούς».
Εμείς αποδείξαμε, ότι είμαστε οι επισκέπτες, οι οποίοι ανακαλύψαμε κάτι στην Αυλίδα. Άρα η Αυλίδα έχει αξία. Οι νέοι και οι έφηβοι του προγράμματος ολοκλήρωσαν τα έργα τους στις εγκαταστάσεις του Εργαστηρίου Τέχνης Χαλκίδας. Οι ιδέες, οι εικόνες, οι μυρωδιές μετασχηματίστηκαν με τον πηλό, τα χρώματα, το χαρτί, την φωτογραφία σε έργα τέχνης που αποτυπώνουν τα ίχνη της μοναδικής αυτής περιήγησης.